Mersin’in Erdemli-Silifke ilçeleri ortasında başlatılan “Deniz canlıları müzesi faaliyeti altyapısının geliştirilmesi” projesi nedeniyle Mersin Üniversitesi (MEÜ) Su Eserleri Fakültesi Sürece Teknolojisi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Deniz Ayas ile birlikte 6 kişilik ekip istilacı çeşitlerle ilgili keşif dalışı gerçekleştirdi.
“Zehirli dikenleri bulunan çizgili kedi balığı Kızıldeniz’den geldi”
Kızıldeniz’den Türkiye’ye gelen zehirli dikenleri bulunan çizgili kedi balığını 321 kilometre Akdeniz’e kıyısı bulunan Mersin’de birinci kez görüntüledi.
10 yıl evvel gelen cinste artış gösteriyor
Ekip, tıpkı vakitte 10 yıl evvel Akdeniz’e giren 1 yıldır da takip edilen yerli barbunun popülasyonunu etkileyebileceği bedellendirilen sivri burun barbunların ağır olarak ürediğini kaydetti.
“Geceleri faal olan hayvanlar gündüzleri kayalık alanlarda”
Pilot bölgede dalış yaptıklarını anımsatan Proje Koordinatörü Prof. Dr. Deniz Ayas,“Keşif dalışlarının buradaki maksadı yabancı tiplerin hem resif alanlarında hem kayalık alanlarda hem de kumul alanlarda dağılım durumu ile ekosistemde üstlendikleri işlevsel rollerin belirlenmesi. Bugün 2 değerli tıp aslında izledik. Bir tanesi Plotosus lineatus dediğimiz çizgili kedi balığı, bu çeşit Kızıldeniz’den ülkemize geldi. Mersin’de aslında bizim çalışma alanımız olan Akkum pilot alanında birinci defa bugün karşılaştık bu çeşitle. Çok sayıda bireyler kayalar altında saklanıyorlardı. Bunun temel sebebi aslında bu hayvanlar gececi hayvanlar. Geceleri etkin olan hayvanlar gündüzleri kayalık alanlarda mağaraların, küçük kayaların ortasında saklanarak vakitlerini geçiriyorlar. Çabucak çabucak her kayalık bölgede bu cinsin küçük bireyleri ile karşılaşmış olmamız bu cinsin burada aslında önemli manada popülasyon kurduğunu gösteriyor.” dedi.
“Dikenleri battığında ağrılı ve önemli yangılı semptomlar geliştirebiliyor”
Çizgili kedi balığı çeşidinin dikenlerinde aslan balığı üzere zehir bulunduğuna dikkat çeken Porf. Dr. Ayas, “Hem sırt yüzgeci, hem göğüs yüzgeçlerinde çok sayıda ışın bulunuyor, kemiksi ışın. Ve bunların içerisinde de zehirler var. Turizmin yaygın olduğu bu bölgede insan temelli önemli yaralanmalara sebep olabilir. Zira bu bölgede dalış faaliyetler, kısmen de olsa olta balıkçılığı faaliyeti var. Bu cinsle insanlarımız karşılaştığında bilhassa yaralanmalar durumunda hemen bir sıhhat kurumuna gitmeleri gerekiyor. Zira bunun dikenleri battığında ağrılı ve önemli yangılı semptomlar geliştirebiliyor. Aslan balığı üzere aslında etinde de zehir yok. Aslan balığının tüketimini arttırarak aslan balığının popülasyonunu istikrarda tutmaya çalışılıyor. Ülkemizde de bu faaliyetler çok ağır yapılıyor. Bu çeşidin de etinde rastgele bir zehir yok. Tüketimi sağlanabilir.” tabirlerini kullandı.
“Bizim pilot alanımızda bir yıldır izlediğimiz bir tür”
Keşif dalışında karşılaştıkları ikinci tıpla ilgili de bilgi veren Ayas, “İzlediğimiz cins 10 yıl evvel sularımıza yeniden Kızıldeniz’den gelen Parupeneus forsskali dediğimiz sivri burun barbun. Bu tıp bizim pilot alanımızda bir yıldır izlediğimiz bir tıp. Bu tıbbın aslında biz yerli barbun cinsleriyle besinsel bir rekabet bağlantısına girdiğini görüyoruz. Deniz tabanında bulunan makro zoolantik canlılarla besleniyor. Hem yeni yabancı cins sivri burun barbun hem de yerli barbunlarımız tıpkı besin tipiyle besleniyorlar. Tabi sonuçta besine ortak olarak yerli barbun cinslerinin popülasyonlarını daraltıyor.”
“Canlıların kimileri tabi istilacı türler”
İHA’nın haberine nazaran, keşif dalışını anımsatan Dalış Eğitimeni doktora öğrencisi biyoloji öğretmeni Ertuğrul Çete’de, “Özellikle bu lesepsiyen tiplerin buraya gelişiyle ilgili bir dalıştı bu. Fotoğrafladık, görüntülerini aldık. İnceledik, etrafta ne kadar olduklarını. Ve gide gide, günden güne artıyor, ağır bir formda görmeye başladık, her yerde lesepsiyen tipler var. Ne vakit durulur, ne vakit ortaya çıkar bilimsel çalışmaları yapıyoruz. Kızıldeniz’den gelen yaklaşık bir 500 cins canlı var gelen. Bu canlıların kimileri tabi istilacı tipler, bu bölgeye yerleştiler. Bu bölgedeki öbür canlılarla yaşamaya başladılar. Bilhassa lesepsiyen çeşitlerden aslan balığı birinci sırada her vakit artık görür haldeyiz. Sivri burun barbunumuz var, o da çok ağır artık bu alanda bulunuyor ve kendisi yerleşti, yavrularını görüyoruz. Bu çok kıymetli bir detay. Kedi balığı var, çizgili kedi balığı o da yerleşti, onun da yavrularını görmeye başladık, ağır bir halde. Sokarlar şuan tükettiğimiz balıklardan birisi o da lesepsiyen o da bu bölgede çoğaldı. Ağır bir halde lesepsiyen cins görüyoruz.” diyerek kelamlarını tamamladı.