Hititlerin değerli kentlerinden, Çorum’un Ortaköy ilçesindeki Şapinuva’da, 1990 yılında başlayan arkeolojik hafriyatlar, Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı’ndan Hekim Öğretim Üyesi Lider İpek başkanlığında, Türk Tarih Kurumu Başkanlığı finansal dayanağıyla sürüyor.
Farklı üniversitelerden akademisyenlerin yer aldığı hafriyat takımı, binlerce yıllık geçmişe sahip alanda tarihin izini sürüyor.
“Bu yapının bir silo olabileceğine dair kanaatlerimiz arttı”
Kazı Lideri İpek, AA muhabirine, Hitit devrinde bölgede kurak iklime uygun tarım yapıldığını ve buna bağlı hububat depolarının oluşturulduğunu söyledi.
Hititlerin öteki değerli kentleri Hattuşa ve Alacahöyük’te de daha evvel silolar bulunduğunu belirten İpek, “2022’den itibaren yürüttüğümüz çalışmada bu yapının bir silo olabileceğine dair kanaatlerimiz arttı. Teknik çalışmalar bu alanın sahiden bir silo mu yoksa diğer bir fonksiyonunun olup olmadığını bize verecek.” dedi.
Şapinuva’daki silo olduğu bedellendirilen yapının yaklaşık 150 ton saklama kapasitesine sahip olduğunu lisana getiren İpek, bu tıp siloların hükümdarın halka karşı gücünü göstermesi, ayrıyeten kıtlık periyotları için buğday saklanması açısından sona derece kıymetli yapılar olduğunu vurguladı.
Şapinuva’nın M.Ö. 14’üncü yüzyılda bir devir başşehir olarak kullanıldığını hatırlatan İpek, buradaki Ağılönü bölgesindeki iki siloya ek olarak yeni bir silo bulunmasının o periyot ne kadar kıymetli bir kent olduğunu ortaya koyduğunu vurguladı.
Boğazköy ve Alacahöyük’teki silolarla benzerlik gösteriyor
Şapinuva’daki arkeolojik kazılara 15 yıldır katılan Hitit Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Kısmı Araştırma Vazifelisi Semih Gerçek ise silo olduğunu kıymetlendirdikleri yapının toprak oyularak oluşturulduğunu aktardı.
Önemli bir keşif yaptıklarına değinen Gerçek, “10 metreye 5,5 metre ölçülerinde, 3 metre derinliğindeki bir yapı. 55 metrekare alana ve 165 metreküplük boyuta sahip. Burayı kazarken iki çivi yazılı tablet ve yanmış kerpiç kesimleri bulduk. Bunların bu yapıyla ilgisinin olmadığını, dolgu gereci olarak kullanıldığını gördük.” diye konuştu.
Yapının tabanında çapraz biçimde dizilmiş taşların kesiştiği bir çukur bulunduğunu anlatan Gerçek şunları söyledi:
“Bu çukura gerçek bir eğim var. Bunun suyla, nemle ilgili olduğunu düşünmekteyiz. Bunu Anadolu’daki başka Hitit örnekleriyle değerlendirdiğimizde Alacahöyük ve Boğazkale’deki örneklerini göz önüne aldığımızda bir silo ile karşı karşıya olduğumuzu düşünmekteyiz. Bu sene çalışmalarını yeni tamamladık, tabana yeni ulaştık. Çeşitli karbon tahlilleri yapacağız, tıpkı vakitte taban toprağından ve bilhassa orta kısmından aldığımız toprağın eleme çalışmalarını yapıyoruz. Rastgele bir tahıl modülü elimize geçerse, bu mevzudaki fikirlerimizi destekleyecek ve Ortaköy’de Ağılönü’nden sonra ikinci bir silo olarak karşımıza çıkacak.”
Silonun 150 ton tahılla doldurulduğu kestirim ediliyor
Şapinuva’daki yapının Boğazköy ve Alacahöyük’teki silolarla yapı açısından benzerlik gösterdiğine dikkati çeken Gerçek, şunları kaydetti:
“Boğazköy ve Alacahöyük’teki silolar ana toprak içerisine oyulmuş ya da tabanları taşla kaplı lakin Ortaköy’deki silo olarak düşündüğümüz alanın tabanı taşla kaplı değil, büsbütün ana toprak. Ana toprağın içine oyulması yalnızca siloda görünmüyor, biz bunu tıpkı vakitte kurban çukurlarında, işlik yapılarında, çöp çukurlarında da görüyoruz. Bu büsbütün Ortaköy’e özel bir durum. Hesapladığımızda şayet çalıştığımız alan bir silo ise ki bütün göstergeler onu gösteriyor, bu alanın yaklaşık 150 ton buğday, arpa ya da mercimekle doldurulduğunu göstermekte. Bu da Hitit iktisadında ne derece büyük kıymete sahip olduğunun ve kentin zenginliğini gösteriyor. Bu yapı, Şapinuva’da bulduğumuz en büyük silo yapısı.”
