1881 yılında Viyana’da doğan Yahudi asıllı müellif Stefan Zweig, sırf dünya edebiyatına armağan ettiği şahane kitaplarıyla değil, tıpkı vakitte çağının kara yazgısıyla birleşmiş ömür hikayesiyle de totaliter rejimlerin dünyayı sürüklediği kan ve savaşlarla dolu 20. yüzyıl tarihinin kıymetli bir figürü…
İkinci Dünya Savaşı’nın acımasız şartlarında yazmaya çalıştı. Adolf Hitler’in muhaliflere yönelik yürüttüğü sert siyaseti gitgide artıyordu. Zweig de öbür aydınlar üzere devayı Almanya’yı terk etmekte buldu.
1942 yılında Brezilya’nın Rio de Janerio kentinde karısı Lotte ile intihar ettiğinde dünya edebiyatı büyük bir kalemini kaybetmiş oluyordu.
Usta muharrir, gerisinde yazdığı yapıtları bırakarak hayatına son verdi. Zweig de Almanya’da yaşayan altı milyon Yahudi’den biriydi; Hitler’in antidemokratik siyasetlerini eleştirdiği için mevtle tehdit edildi, sürgün yedi.
20. yüzyılın kıymetli edebiyat emekçilerinden olan muharririn kitapları, hala en çok okunan yapıtların başında geliyor. Onun ünü çok az müellife nasip oldu.
“Bir defa kendini bulmuş olan kişinin bu yeryüzünde yitirecek bir şeyi yoktur artık. Ve bir sefer kendi içindeki insanı anlamış olan bütün insanları anlar.”
Önemli kitapalrın yazarı
Zweig denilince Satranç kitabının çabucak akla gelmesini anlayışla karşılarım. Gerçekten kimi muharrirlerin başka kitapları art planda kalırken, en çok okunan ve bilinen kitapları ise elden ele dolaşır.
Nasıl ki; Dostoyevski Kabahat ve Ceza, Uberto Eco Gülün İsmi, Victor Hogo Sefiller’le anılıyorsa Zweig’nin de Satranç’la hatırlanması sanırım bu örneklerle daha da anlaşılır bir hal alıyor.
Son kitap: Dünün Dünyası
1942 yılında Brezilya’nın Rio de Janerio kentinde intihar eden Zweig, vefatından çok kısa bir müddet evvel tamamlar Dünün Dünyası isimli yapıtını. Otobiyografik bir eser olan Dünün Dünyası, on altı farklı kısımdan oluşur ve kronolojik olarak birbirini takip eden her kısım muharririn hayatındaki farklı bir periyodu anlatır.
Stefan Zweig’ın, ömrü boyunca hem kendi ülkesinde Nazizmin tahakkümü altında bir “öteki” hem de farklı ülkelerde ve kıtalarda bir “sürgün” olarak geçen fırtınalı hayatını bu kitapta okuyabilirsiniz.
Edebiyat tutkun bir yazar
Yaşlı kıtada dünyaya gelen Zweig, şimdi büyük savaşların başlamadığı, Avrupa’nın ve dünyanın büyük kıyamet öncesi (I. ve II. Dünya Savaşları) sakin ve inanç dolu ortamında çok yeterli bir eğitim alır; İngilizce, Latince ve Fransızca öğrenen Stefan Zweig; operadan tiyatroya, müzikten edebiyata kadar sanata tutkun bir genç olarak ömrünü sürdürür.
Kitapları yakıldı, sürgüne gönderildi
Adolf Hitler’in 1933 yılında iktidara gelmesiyle kitapları milyonlarca satan, dünyanın en değerli ve saygın müelliflerinden biri olan Zweig’ın yapıtlarının vakit içerisinde kütüphanelerden, kitapçılardan toplatıldığı, meydanlarda yakıldığı, isminin dahi yasaklandığı dehşetli yılları muharririn hüzün dolu tümcelerinden okuyoruz.
Karısıyla intihar etti
Nihayetinde pek çok Yahudi asıllı bilim insanı, sanatçı ve müellif üzere Stefan Zweig da ülkesini terk etmek zorunda kalır. Stefan Zweig, kalan hayatını ülkesinden uzak olarak yaşar.
Yazar, çok sevdiği karısı Lotte ile 22 Şubat 1942’de intihar etti.
